Święta, a w szczególności przygotowania do nich, nastręczają wielu kłopotów. Również językowych! Wiele osób pyta bowiem, czy należy pisać:
- Święta Bożego Narodzenia czy święta Bożego Narodzenia,
- Wigilia czy wigilia,
- Gwiazdka czy gwiazdka,
- Sylwester czy sylwester,
- Nowy Rok czy nowy rok?
Spróbujmy rozwiać te wątpliwości.
1. Święta Bożego Narodzenia czy święta Bożego Narodzenia?
Należy pisać wyłącznie: święta (małą literą) Bożego Narodzenia. Jest tak dlatego, że to Boże Narodzenie jest właściwą nazwą uroczystości przypadającej 25 grudnia, a zwrot święta Bożego Narodzenia to już nazwa opisowa Bożego Narodzenia, tzw. peryfraza.
2. Wigilia czy wigilia?
Poprawne są obie pisownie, ponieważ oba słowa różnią się znaczeniem. Otóż wigilia (małą literą) to «dzień poprzedzający inny dzień, zwykle świąteczny», jak również «tradycyjna, uroczysta wieczerza w przeddzień świąt Bożego Narodzenia» (definicje za SJP PWN-u). Pisownia wigilii małą literą, gdy mowa o kolacji przed Bożym Narodzeniem, może wydawać się dość kłopotliwa, ponieważ od wielkiej litery należy zapisywać Wigilię, gdy mamy na myśli dzień poprzedzający Boże Narodzenie, czyli 24 grudnia.
Wydaje mi się to dość subtelnym rozróżnieniem – wigilia (kolacja) zawsze przecież odbywa się 24 grudnia, czyli właśnie w… Wigilię. Tym samym należy pisać np. tak: W tegoroczną Wigilię mieliśmy wielu gości na wigilii. Gdy mowa jednak o zupełnie innej wigilii (czyli nie o 24 grudnia), piszemy ją małą literą, np. Już w wigilię swoich urodzin otrzymałem pierwsze prezenty.
3. Gwiazdka czy gwiazdka?
I w tym wypadku poprawne są obydwie pisownie – zależnie od znaczenia, choć te (znowu!) różnią się nieznacznie. Mianowicie możemy pisać Gwiazdka, gdy mamy na myśli «wigilię i święta Bożego Narodzenia», a wyłącznie gwiazdka – gdy mówimy tylko o «zwyczaju obdarowywania się prezentami».
Zilustrujmy to przykładami: Nie mogę się już doczekać tegorocznej Gwiazdki, ale: Nie pamiętam już, co dostałem na gwiazdkę w zeszłym roku. Jak dla mnie granica między obu definicjami jest mało klarowna, ale cóż poradzić – z ortografią się nie dyskutuje.
4. Sylwester czy sylwester?
Sylwester pisany wielką literą oznacza oczywiście imię męskie. Natomiast sylwester to albo bal, na który wybieramy się 31 grudnia, albo po prostu ostatni dzień roku, a właściwie noc z 31 grudnia na 1 stycznia.
Dość często spotkać można pisownię Sylwester, gdy mowa właśnie o balu noworocznym, ale językoznawcy nie akceptują (jeszcze?) takiej praktyki, gdyż nazwy obrzędów, zabaw i zwyczajów (a do nich zalicza się sylwester) piszemy mały literami, np. andrzejki, mikołajki, oczepiny, walentynki, zaręczyny.
5. Nowy Rok czy nowy rok?
Inaczej rzecz się ma z Nowym Rokiem. To właśnie jest właściwa nazwa święta przypadającego 1 stycznia, a zatem należy pisać ją wielką literą. Oczywiście gdy mamy na myśli nowy rok jako przeciwieństwo starego roku, to poprawny jest wyłącznie zapis małymi literami, np. W nowym roku postaram się częściej publikować teksty na eKorekcie.
A więc jaki bilans? Z 10 podanych form… 9 poprawnych. Tak to już jest z tą naszą ortografią. Niby i jedno, i drugie poprawne, ale jak się źle użyje, to i jedno, i drugie będzie błędem :)
Dodaj komentarz