Chciałabym się upewnić w swoim – jak do tej pory – niezachwianym przekonaniu o poprawnym wypisywaniu dyplomów. Mam nadzieję, że potwierdzą Państwo poprawność stosowanej przeze mnie formy: Dyplom dla Jana Kowalskiego, ew. Dyplom Jana Kowalskiego, ale czy można wręczyć Dyplom Jan Kowalski? Mam poważne wątpliwości, ale właśnie takie polecenie otrzymałam od zwierzchnika – zmienić formę: Dyplom dla Jana Kowalskiego na Dyplom Jan Kowalski – ze stosowną kompozycją i podziałem tekstu oczywiście.
Wspomina Pani o trzech formach:
- Dyplom dla Jana Kowalskiego,
- Dyplom Jana Kowalskiego,
- Dyplom Jan Kowalski.
Z pewnością nie można mieć zastrzeżeń do pierwszej formy (Dyplom dla Jana Kowalskiego), którą stosowała Pani do tej pory. Nie ulega wątpliwości, że jest to forma wzorcowa i to ona powinna być używana na dyplomach.
Zastanawiać by się można nad drugą konstrukcją: Dyplom Jana Kowalskiego. Pominięty tu został przyimek dla, co sprawia, że dyplomu nie traktuje się tu jako wręczanego danej osobie, ale raczej jako własność tej osoby. Nie do końca mnie to przekonuje, ponieważ dyplom przecież wręcza się komuś – to dyplom dla Jana, a nie dyplom należący do Jana, choć po jego wręczaniu de facto należy już do niego. Mimo wszystko podchodziłbym z ostrożnością do pomijania przyimka dla i nie polecałbym tej konstrukcji.
Trzecia forma (Dyplom Jan Kowalski), proponowana przez Pani przełożonego, jest niestety bardzo niefortunna. Absolutnie ją odradzam, i to z wielu powodów. Nawet zastosowanie odpowiedniej kompozycji (np. wyraz Dyplom w jednym wierszu, a poniżej, w drugim – Jan Kowalski) nie sprawi, że ta konstrukcja stanie się poprawna.
Po pierwsze pominięty jest tu przyimek dla, co nie jest najlepszym pomysłem, o czym pisałem wyżej. Po drugie nieodmienione nazwisko wywołuje taki efekt, jakby to dyplom nazywał się Jan Kowalski. Wreszcie, co najważniejsze, nie ma żadnego powodu, by nie odmieniać nazwiska na dyplomie.
Niestety zwyczaj nieodmieniania nazwisk na różnego rodzaju dokumentach, nie tylko na dyplomach, jest dość powszechny. Przyczyn jest kilka: niektóre osoby nie życzą sobie odmieniania swoich nazwisk (choć nazwisko, z punktu widzenia językowego, nie jest niczyją własnością i wzorzec odmiany nazwiska zależy po prostu od jego budowy, jest niejako uwarunkowany systemowo). Kiedy indziej sami organizatorzy nie są pewni, jak odmienić dane nazwisko, i dla bezpieczeństwa, by nie urazić osoby, która ma otrzymać dyplom, decydują się nie odmieniać nazwiska. Nie jest to jednak najlepsze rozwiązanie, ponieważ nazwiska, podobnie jak inne elementy naszego języka, podlegają deklinacji i należy jedynie dopasować odpowiedni wzorzec odmiany. W razie problemów z odmianą nazwiska należy szukać pomocy w źródłach poprawnościowych i w słownikach, uciekanie się natomiast do nieodmieniania nazwiska jest znacznie gorszym rozwiązaniem, sprzecznym z obowiązującymi zasadami poprawnościowymi.
Podsumowując, wzorcowa forma to Dyplom dla Jana Kowalskiego, dość kontrowersyjny jest Dyplom Jana Kowalskiego, natomiast nie ma żadnego uzasadnienia dla formy Dyplom Jan Kowalski, bez względu na układ i kompozycję samego dyplomu.
Dodaj komentarz